اولین مدرسه های ملی در اردبیل

دبستان های ملی اردبیل

مدرسه ی تدیّن

میرزا عبدالمجید تدین

مدرسه ی تدین یکی از اوّلین مدارس به سبک و شیوه ی نوین در شهر اردبیل است که با همّت مرحوم «میرزا عبدالمجید تدیّن» در سال 1296 خورشیدی تأسیس شد و بر این اساس یکی از قدیمی ترین مراکز آموزشی اردبیل به حساب می آید. تدین در شهریور ماه 1277 خورشیدی در محله ی پیر مادر اردبیل چشم به جهان گشود .او دانش آموخته ی مکتب خانه ی «میرزا عزیز»مکتبدار صاحب نام عصر خود بود که بعد از اتمام تحصیلات، با صلاحدید استاد خود خانه ای را در کوچه ی حسن آباد پیرعبدالملک اجاره نمود و به مدرسه تبدیل کرد و با همکاری چند تن از همکاران خود از جمله مرحوم حسن وحیدی معلم نابینای روشن ضمیر، هاشم پایداری و سید مهدی مهدوی الاصل به تعلیم و تربیت نوباوگان پرداخت. او برای اوّلین بار در همان واحد آموزشی به جای واژه ی «مدرسه» از کلمه ی «دبستان» استفاده کرد تا حدی که در سال 1312«کمیسیون تدوین نظام نامه ی تربیت معلم» به جای ترکیب « مدرسه ی ابتدایی» واژه ی « دبستان» را به پیروی از مرحوم تدین پذیرفت و در سطح کشور به کار گرفت. دبستان تدیّن تأثیر بسیار زیادی در پیشبرد فرهنگ و دانش مردم اردبیل داشت. مرحوم میرزا عبدالمجید تدیّن در آذرماه 1364 چهره در نقاب خاک کشید و در وادی بهشت فاطمه در بستر خاک آرام گرفت.

مدرسه ی ملّی هدایت

مبریوسف هدایت اللهی بنیان گذارمدرسه هدایت

تاریخ آموزش و پرورش اردبیل با اسم چند مدرسه پیوند ناگستنی دارد. یکی از این مدارس « مدرسه ی ملی هدایت » است که با همّت مردی فرهنگ دوست و روحانی، به نام حاج سید یوسف هدایت الهی تأسیس شد. مرحوم هدایت الهی قبل از کودتای سال 1299 مکتب خانه ای را به سنت گذشته در محله ی قاجاریه ی اردبیل تأسیس کرده بود. این مکتب خانه وسعت چندانی نداشت و مجموعاً از دو اتاق و یک دهلیز و حیاطی کوچک تشکیل شده بود. حدود سال 1300 خورشیدی حاجی سید یوسف تصمیم گرفت مکتب خانه را به شیوه ی نوین اداره کند ابتدا میز و نیمکت و تخته سیاه تهیه کرد و پایه های مختلف تحصیلی را در گروههای خود متشکل نمود و مثل مدارس چند پایه ی سال های بعد، کلاس ها را اداره می کرد. دو برادر مرحوم هدایت الهی به نام های حاجی سید رضا معروف به حاج ناظم و حاج سید حمدالله یاور او در این امر مهم بودند وقتی مدرسه رونق گرفت مرحوم هدایت الهی آن را به مکان دیگری در محله ی شهید گاه اردبیل منتقل کرد و سپس با تهیه مکان بزرگ تر در اوّل کوچه ی ارمنستان دوباره به قاجاریه برگشت. در این سال ها مقطع متوسطه هم به مقاطع تحصیلی مدرسه ی هدایت اضافه شد. این مدرسه پنجاه و هشت سال فعالیت نمود. بعد از مرحوم حاج سید محمد تقی و سید محمد رضا عهده دار اداره مدرسه بودند تا این که در سال 1358 مدارس ملی منحل و در مدارس دولتی شهر ادغام شد.

مدرسه فیوضات

یوسف فیوضات

مدرسه ی فیوضات یکی از اوّلین مدرسه هایی بود که در اردبیل شکل گرفت مؤسس آن مرحوم محمد یوسف فیوضات فرزند میرزا صادق مکتبدار بود. وی ابتدا در شبستان مسجد« تکه منصور» مکتبی به شیوه ی قدیم داشته به تعلیم دروس عصر خود مخصوصاً به خوش نویسی و کتابت قرآن کریم مشغول بوده است. حدود سال 1300 خورشیدی مرحوم میرزا یوسف مدرسه ای را بنیان نهاد که ابتدا« معلم خانه» و بعد به مدرسه فیوضات معروف شد. این مدرسه بعدها به وسیله ی فرزند وی

میرزا منصور و دامادش مرحوم ملا یوسف اداره می شد. تفاوت چشمگیر این مدرسه با مدرسه های هم عصر خود توجه به ورزش و تمرینات بدنی بود. دانش آموزان در محلی در حواشی مسجد عالی قاپو که به «خیرداخرمن» معروف بود ورزش می کردند. فوتبال یکی از بازی های متجّد دانه ی عصر بود که با ایجاد این مدرسه در اردبیل شایع شد. مدرسه در محله ی شهید گاه و در مجاورت حمام شیخ قرار داشت و به این علّت هنوز هم به محوطه جلوی حمام شیخ « مدرسه قاباغی»اطلاق می شود.

منبع« تحقیق آقای سعید فیوضات»

دبستان ملی صداقت

میرزا شفیع شیرانی

این مدرسه در سال 1302 خورشیدی با همت مرحوم میرزا شفیع شیرانی تاسیس شد.سال ها به خدمات آموزشی پرداخت با فوت مرحوم شیرانی این مدرسه با مشکل تامین هزینه مواجه شد و به ناچار منهل گردید.

دبستان متحده ی ملی مهر

میر اسماعیل مجتهدی مدیر دبستان مهر

در شهریور 1320 خورشیدی آذربایجان به وسیله ی روس ها اشغال شده بود. اوضاع نا به سامان زندگی، و احساس ناامنی کاهش جمعیّت دانش آموزی را فراهم کرده بود. درآمد مدارسی که با شهریه ی دانش آموزان اداره می شدند کفاف هزینه های موجود را نمی نمود بنیان گذاران سه مدرسه ی معرفت ، هدایت و رفعت دانش آموزان این مدارس را با هم ادغام کردند و با نام جدید «دبستان متحده ی مهر» که برگرفته از حرف اوّل سه مدرسه ی شریک بود به فعالیت ادامه دادند. مرحوم «میر اسماعیل مجتهدی» که در اصل مؤسس مدرسه ی رفعت بود در این سال ها اداره ی این مدرسه را به عهده داشت. این همکاری تا بازگشت شرایط عادی به جامعه ی آذربایجان تا سال های بعد از 1325 ادامه داشت.

دبستان ملی مهر

بنیانگذاران دبیرستان جهان علوم در سال 1348 خورشیدی

دبیرستان ملی جهان علوم

در سال 1348 خورشیدی گروهی از دبیران با تجربه و علاقه مند آموزش و پرورش اردبیل با تشکیل هسته ای به نام «گروه فرهنگی جهان علوم» در صدد برآمدند تا با تاسیس مدرسه هایی با ویژگی خاص تحول جدیدی را در آموزش و پروش منطقه ایجاد کنند. آقایان محمود کلاغیچی دبیر شیمی ، رضاقلی خلفی دبیر فیزیک ، مرتضی قاسمی دبیر ریاضی ، ولی پورحاج شکر دبیر زیست شناسی و عباسقلی محمدی دبیر زبان انگلیسی اعضای اصلی این گروه بودند. اعضای گروه ابتدا قطعه زمینی را به مساحت 1600 متر مربع در کوچه ی ارمنستان (قاجاریه) از شخصی به نام آقای رشید حریری اردبیلی خریداری نمودند.نقشه ی ساختمان را معماری آمریکایی به نام اچ – گریگور طراجی نمود.با موافقت آقای عبدالله توکل رئیس اداره ی مدارس ملی کشور این ساختمان در 600 مترمربع زیر بنا ساخته شد.در سال 1350 اعضای گروه حوزه ی فعالیت خود را گسترش دادند.یک واحد آموزشی دیگر به نام جهان تربیت برای دانش آموزان مقطع ابتدایی در قطعه زمینی به مساحت 1600 متر مربع و زیر بنای 500 مترمربع در کوچه ی بیمارستان شیرخورشید اردبیل (بیمارستان فاطمی) ساخته شد.صاحب امتیاز این مدرسه آقای عباسقلی محمدی بودند و واحد آموزشی دیگری به نام دبیرستان پروین اعتصامی در محل سرچشمه جنب سینما پارس (قدس) برای دانش آموزان دختر مقطع متوسطه راه اندازی شد.صاحب امتیاز این مدرسه هم خانم شهین حقیقی بودند.ساخت و راه اندازی این مدارس در مجموع نزدیک به نیم میلیون تومان هزینه داشته است که این مبلغ با مشارکت بانک اعتبارات صنعتی تامین شده بود.گروه آموزشی جهان علوم تاثیر بسیار زیادی در ارتقای سطح تحصیلی دانش آموزان اردبیل داشت تا حدی که بسیاری از دانش آموزان آن مدارس در رشته های برجسته از دانشگاه های داخل و خارج از کشور فارغ التحصیل شده اند. کادر آموزشی دبستان جهان تربیت در اولین سال تاسیس افراد مشروحه ی زیر بودند:

نمایی از دبستان جهان تربیت 1350

• محمد زردوست ، مدیر
• داوود دادخواهی ، ناظم
• سید سامع هاشمی ، آموزگار کلاس اول
• التفات روح الله زادگان ، آموزگار کلاس اول
• ایوب خان محمدیان ، آموزگار کلاس دوم
• رحیم پیغامی ، آموزگار کلاس دوم
• علی عیسی زاده ، آموزگار کلاس دوم
• حاج بابا شاه عباسی ، آموزگار کلاس دوم
• پرویز قاسم زاده ، آموزگار کلاس سوم
• عیسی کفاش اردبیلی ، آموزگار چهارم
• غلامحسین صدرپور ، آموزگار کلاس چهارم
• عزیز جاهد ، آموزگار کلاس پنجم
• پرویز عاصم کفاش ، آموزگار زبان انگلیسی
• داوود شیخاوندی ، آموزگار زبان انگلیسی
• محمد گمنام مقدم ، خدماتی
• مسلم حمزه زاده ، خدماتی