معرفی افرادی که مدارس اردبیل به نام آن‌ها نامگذاری شده بود.
۱- دبستان قدس
محمد قدس
مرحوم شیخ الاسلام محمد قدس اولین رئیس اداره ی فرهنگ ، معارف و صنایع مستظرفه در اردبیل بود. قدس حدود ۱۱ سال بی آن که حقوقی را دریافت کند مصدر خدمات فرهنگی اردبیل بود. اولین مدارس دولتی با همت او ایجاد شد. قدس در این راه بسیار سختی کشید؛ آیرم خان فرمانده قشون اردبیل به گوش او سیلی نواخت ؛ مخالفان بارها به مدارس تحت اداره ی او حمله کردند و آن‌ها را به هم ریختند اما او همچنان پایداری کرد. مرحوم قدس در سال ۱۳۲۹ در تهران در گذشت. اداره ی فرهنگ اردبیل به پاس خدمات این انسان عاشق فرهنگ و تعلیم و تربیت مدرسه ای را به نام او نامگذاری کرده بود. این مدرسه ابتدا در کوچه ی ارمنستان بود بعدها به بخش شمالی زمین نارین قلعه روبه روی دادگستری منتقل شد . سال‌ها بعد نام مدرسه را به مقدّس تغییر دادند و در سال‌های اخیر این مدرسه را ویران کردند و فضای آن به کاخ استانداری اردبیل ملحق شد.
۲- دبستان دیباج
مرحوم اسماعیل دیباج مدت‌ها معاون فرهنگ اردبیل و در فاصله ی سال‌های ۱۳۲۲ تا ۱۳۲۴ و ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۸ رئیس فرهنگ اردبیل بود یعنی قبل از ماجرای حزب دمکرات آذربایجان و بعد از آن به این سمت منصوب شده بود. او اهل تبریز بود زمانی که دبیرستان صفوی ساخته می‌شدمرحوم دیباج معاون فرهنگ اردبیل و عملا متصدی امور ساخت مدرسه بوده است . او مدتی شهردار اردبیل هم بود.اداره ی فرهنگ اردبیل دبستانی را که بعدها به یک مدرسه ی راهنمایی تبدیل شده بود در کوچه ی ارمنستان و در محل فعلی کانون نور به نام او نامگذاری کرده بود.
مرحوم میرزا عبدالحمید آموزگار
۳- دبستان میرزا حمید آموزگار
تعلیم و تربیت نوین در کشور با میرزا حسن رشدیّه و در اردبیل با میرزا عبدالحمید آموزگار آغاز شد. او معلمی‌عاشق ، موقر، مؤدب و منظم بود. به تعلیم و تربیت عشق می‌ورزید و همه ی توان و آبروی خود را صرف گسترش تعلیم و تربیت در اردبیل کرد. میرزا در سال ۱۳۰۶ در گذشت و در قبرستان جمعه مسجد اردبیل روبه روی درب مسجد تیر پوش در بستر خاک آرام گرفت. در سال ۱۳۲۸ به پاس خدمات این انسان فرزانه مدرسه ای به نام او نامگذاری شد و هنوز فعال است.
۴- دبستان دهقان
علی دهقان در سال ۱۲۸۵ در اورمیه به دنیا آمد . در دانش سرای عالی تهران ریاضیات و علوم تربیتی خواند. در سال ۱۳۲۳ رئیس فرهنگ استان چهارم ( اورمیه ) شد. و بعد از مسئولیت‌های مختلف فرهنگی دیگر در سال ۱۳۲۹ رئیس فرهنگ آذربایجان شرقی شد او مرد فرهنگ و قلم بود. و همه ی تلاش خود را صرف توسعه ی مراکز فرهنگی می‌کرد. در سال ۱۳۴۰ عروس هزار چهره ی سیاست او را به صحنه ی سیاست کشانید ومدتی استاندار آذربایجان شرقی شد. او به نویسندگان و شعرا و کتاب و قلم عشق می‌ورزید تا جایی که یک روز را هم به روز شهریار اختصاص داده بود. اداره ی فرهنگ در سال ۱۳۴۳ مدرسه ای را در کوچه ی هفت تن به نام او نامگذاری کرد.
۵- دبستان حکمت
علی اصغر حکمت
علی اصغرخان حکمت در سال ۱۲۷۱ خورشیدی در شیراز به دنیا آمد. اجداد وی از دانشمندان و پزشکان طراز اول شیراز بودند. در شیراز مقدمات ادبی را در حوزه ی درس آقا شیخ غلام حسین ادیب و فلسفه را در محضر آقا شیخ محمود حکیم فرا گرفت. در سال ۱۲۹۳ به تهران آمد و در مدرسه ی آمریکایی تهران به تحصیل ادامه داد. و در سال ۱۲۹۷ فارغ التحصیل شد سپس به فرانسه رفت و در دانشگاه سوربن فرانسه ادبیات تحصیل کرد .وی در سال ۱۳۰۳ به استخدام وزارت معارف در آمد . حکمت در سال ۱۳۱۲ به کفالت وزارت معارف و سپس به وزارت انتخاب شد و مصدر خدماتی برجسته در حوزه ی فرهنگ شد. بنای دانشگاه تهران با شش دانشکده اصلی ، فرهنگستان زبان فارسی ، بنای مزار فروسی در مشهد، تاسیس دانشسراهای پسران و دختران ، تعمیر و مرمت و فهرست برداری آثار باستانی، بنای موزه ایران باستان ، تشکیل کتابخانه ی ملی ایران، جمع آوری دهها هزار نسخه ی خطی فارسی، تاسیس مدرسه ی عالی ادبیات و زبا‌های خارجی و احداث صدها مدرسه در سراسر کشور و دهها طرح فرهنگی دیگر از اقدامات و فعالیت‌های علی اصغر خان حکمت بود. او به دنیای ادبیات دل بستگی خاصی داشت.
حدود یکصد مقاله ی ادبی و تاریخی نوشت . مجموعه ی اشعار او با نام سخن حکمت و به کوشش دکتر سید حسن سادات ناصری چاپ شده است. حکمت در اول شهریور ۱۳۵۹ دار فانی را وداع گفت و در شیراز در بستر خاک آرام گرفت. اداره ی فرهنگ اردبیل به پاس خدمات فرهنگی علی اصغر خان حکمت مدرسه ای را به نام او نامگذاری کرده بود.
دکتر محمد حسن شمس حکیمی
۶- دبستان شمس حکیمی
دکتر محمد حسن شمس حکیمی‌فرزند عبدالوهاب در سال ۱۲۵۸ در تبریز به دنیا آمد. در پزشکی تحصیل کرد و در سال ۱۲۹۵ فارغ التحصیل شد. شمس در سال ۱۲۹۹ با عنوان طبیب مجاز و با اجازه نامه ی کحالی ( چشم پزشکی) به اردبیل آمد . او سال‌ها در اردبیل در سرچشمه و در کوچه ای که هنوز هم به نام او شناخته می‌شود به خدمت مشغول بود.
مرحوم دکتر محمد حسن شمس حکیمی‌از خانواده ی مرحوم میرزا حسن رشدیّه بود. اداره ی فرهنگ اردبیل به پاس خدمات این پزشک انسان دوست دبستانی را در باغمیشه و در خیابان دکتر نایبی آن زمان به نام او نامگذرای کرده بود.
۷- دبستان کمال
دکتر کمال الدین شمس حکیمی‌فرزند دکتر محمد حسن بود. او سال‌ها به عنوان پزشک معتمد اداره ی فرهنگ به طبابت دانش آموزان مشغول بود.اداره ی فرهنگ به خاطر احترام و علاقه ای که مردم اردبیل به خانواده ی دکتر محمد حسن داشتند مدرسه ی دیگری را در اول کوچه ی عارف به نام فرزند او نامگذاری کرد و برای این که با مدرسه ی پدرش اشتباه نشود آن را کمال نامیدند.
۸- دبستان رهبر
میرزا مسیب رهبر در سال ۱۲۵۲ خورشیدی در اردبیل به دنیا آمد. در مکتب خانه‌های قدیم اردبیل درس خوانده بود خط زیبایی داشت و از توان بسیار بالایی در آموزش الفبا برخوردار بود. در کودکی مادر خود را از دست داد و تحت تعلیم و محبت زن بابای خود قرار گرفت. این خانم محترم نیز مکتب خانه ای داشت و به « ربابه آخوند باجی» معروف بود. میرزا مسیب ظاهری بسیار آراسته و موقر و باطنی پاک تر از ظاهر خود داشت. روزگاری که گروهی با ایجاد مدرسه به سبک جدید مخالفت می‌کردند او کلاس‌های خصوصی تشکیل می‌داد وبا تمام توان با اهریمن جهل مبارزه می‌کرد.بعد از آن که اداره ی معارف تشکیل شد او با عنوان معلم تهیه جذب اداره ی معارف شد. شیوه ی خاص او در آموزش الفبا سال‌های سال زبانزد اهالی فرهنگ دوست اردبیل بود و معلمان بسیاری از او تقلید می‌کردند.میرزا در سال ۱۳۱۷ به درود حیات گفت واداره ی فرهنگ اردبیل به پاس خدمات آن معلم عاشق دبستان دخترانه ای را به نام او تاسیس کرد اما متاسفانه چندی بعد این مدرسه منحل و نام و خاطره ی او از یادها فراموش شد.
میرزا حسن رشدیه
۹- دبستان رشدیّه
حاج میرزا حسن رشدیّه در سال ۱۲۲۹ خورشیدی در چرنداب تبریز به دنیا آمد. او را « پیر معارف ایران» یا « پدر فرهنگ جدید ایران » نام نهاده اند. میرزا حسن بنیان گذار اولین مدرسه به سبک جدید در ایران بود. عثمانی‌ها در آن زمان مدرسه ی ابتدایی را رشدیّه می‌گفتند و به همین دلیل میرزا حسن به رشدیّه معروف شد.
او در سال ۱۲۶۲ اولین مدرسه را در محله ی ششگلان تبریز و در مسجد مصباح الملک تاسیس کرد . رجاله‌ها با او مخالفت می‌کردند و بارها به مدرسه ی او حمله کرده وسایل مدرسه را آتش زدند و دانش آموزان را پراکنده کردند . در جریان تعویض دولت‌ها نیز او بارها مورد بی مهری قرار می‌گرفت و مدتی هم زندانی شد . اما برخی از حاکمان از جمله میرزا علی خان امین الدوله که به نیک نامی‌و وطن پرستی شهرت یافت از او حمایت کرد . با پایداری میرزا حسن مدارس در کشور گسترش یافت . و در سال ۱۲۷۶ خورشیدی با حمایت امین الدوله اولین مدرسه را در تهران تاسیس کرد. میرزا حسن در ۱۹ آذر ماه ۱۳۰۵ خورشیدی در گذشت و در آرامگاه حاج شیخ عبدالکریم قم به خاک سپرده شد. اداره ی فرهنگ اردبیل مدرسه ای را به نام او نامگذاری کرد که هنوز هم فعال است.
۱۰-دبستان وحیدی
حسن وحیدی دبیر عربی
مرحوم آقای حسن وحیدی دبیر زبان عربی دبیرستان‌های اردبیل بود. او نابینا بود اما در تدریس عربی و آشنایی با فنون معلمی‌و تدریس بسیار توانمند بود . مرحوم حسن پدر خانم لطیفه وحیدی نماینده دوره بیست و چهار اردبیل در مجلس شورای ملی بود. اداره ی فرهنگ اردبیل در زمان حیات و اشتغال مرحوم وحیدی به پاس خدمات این انسان سخت کوش و معلم شریف دبستانی را در محله ی اونچی میدان به نام او نامگذاری کرده بود. این مدرسه در جریان باز گشایی خیابان سی متری تخریب شد.